Sosyal medya’nın insanlara sağladığı muhteşem büyüklükteki bilgi genişliği maalesef kimi zamanlar yanlış ve yanıltıcı bilgiler paylaşılarak kirletilebiliyor. Özellikle politik propaganda ve ticari gelir elde etme amacıyla birçok asılsız haber ve bilgi kasıtlı olarak paylaşılıyor. Peki bu yanlış bilgi ve haberler nasıl tespit edilir?
Bu konuda Facebook ve Kadir Has Üniversitesinin oluşturmuş olduğu bir liste mevcut ama öncesinde iki madde olarak, en net yolunu anlatacağım.
- Gerçek bir haber mutlaka farklı kaynaklar tarafından doğrulanmış olmalıdır. Şüphe uyandıran haberleri Google’da aratın ve güvenilir sitelerde yer alıp almadığını kontrol edin.
- Sahte haberlere inanmanızı sağlayan şey çoğunlukla fotoğraftır. Fotoğrafı Google görsel aramayı kullanarak bu fotoğrafın başka bir olayla ilişkili olup olmadığını kontrol edin.
Aşağıda Facebook tarafından daha geniş şekilde açıklanan ipuçlarını inceleyerek de yalan haberleri tespit etme konusunda daha geniş bilgi edinebilirsiniz:
Facebook’ta asılsız haberlerin yayılmasını durdurmak istiyoruz. Asılsız haberlerin yayılmasını durdurmak için çalışmalarımız devam ederken, dikkat etmeniz gereken noktalarla ilgili bazı ipuçları vermek istiyoruz:
-
Başlıklara şüpheyle yaklaşın. Çoğu zaman asılsız haberlerin, tamamı büyük harflerle yazılmış ve ünlem işareti eklenmiş dikkat çekici başlıkları vardır. Başlıktaki sarsıcı iddialar size inanılmaz geliyorsa, muhtemelen inanmamanız gerekir.
-
İnternet adresine (URL) yakından bakın. Sahte veya taklit bir internet adresi (URL), asılsız bir haberi işaret ediyor olabilir. Pek çok asılsız haber sitesi, internet adresinde (URL) küçük değişiklikler yaparak gerçek haber kaynaklarını taklit etmektedir. Siteye giderek internet adresini (URL) gerçek kaynaklarla karşılaştırabilirsiniz.
-
Kaynağı araştırın. Haberin, doğruluk konusunda itibarlı, güvendiğiniz bir kaynak tarafından yazıldığından emin olun. Haber tanımadığınız bir kuruluştan geliyorsa, daha fazla bilgi almak için “Hakkında” kısmına bakın.
-
Yazı biçiminin olağandışı olup olmadığına dikkat edin. Pek çok asılsız haber sitesinde yazım hataları veya tuhaf sayfa düzenleri olur. Bunları görürseniz habere dikkat edin.
-
Fotoğraflara dikkat edin. Asılsız haberler çoğu zaman üzerinde oynanmış görüntüler veya videolar içerir. Bazen fotoğraf gerçek olduğu halde bağlam dışında kullanılmış olabilir. Nereden geldiğini doğrulamak için fotoğrafı veya görüntüyü internette aratabilirsiniz.
-
Tarihleri inceleyin. Asılsız haberlerdeki tarih ve saat çizgisi mantıksız olabilir veya olayların tarihleri değiştirilmiş olabilir.
-
Kanıtları kontrol edin. Yazarın kaynaklarını kontrol ederek doğru olduklarından emin olun. Kanıt olmaması veya adı belirtilmeyen uzmanlara güvenilmesi haberin asılsız olduğunu işaret edebilir.
-
Başka haber kaynaklarına bakın. Aynı haberi bildiren başka haber kaynağının olmaması, haberin asılsız olduğunu gösterebilir. Haber, güvendiğiniz birden fazla kaynak tarafından bildiriliyorsa, haberin doğru olma ihtimali daha yüksektir.
-
Haber bir şaka mı? Bazen asılsız haberler ile mizahı veya hicvi ayırt etmek zor olabilir. Haber kaynağının parodi konusunda tanınmış olup olmadığını kontrol edin ve haberin detaylarından ve tonundan sadece eğlence amaçlı olup olmadığını anlamaya çalışın.
-
Bazı haberler kasten yanlış bilgi içerir. Okuduğunuz haberler hakkında eleştirel bir yaklaşımla düşünün ve sadece güvenilir olduğunu bildiğiniz haberleri paylaşın.
